من وقتی به بازار کار جوشکاری در سال‌های اخیر نگاه می‌کنم، دگرگونی‌هایی اساسی را در حوزه تقاضا، فناوری‌های مورد استفاده و تخصص‌های مرتبط می‌بینم. بسیاری از افراد این پرسش را مطرح می‌کنند که آیا واقعاً در شرایط کنونی و با ورود ربات‌های صنعتی و روش‌های نوین اتصال، هنوز هم درآمد جوشکارها رقابتی است.
من در این مقاله می‌خواهم به شکل تخصصی و علمی به این موضوع بپردازم و درآمد جوشکارها را در سال ۲۰۲۵ در سه منطقه ایران، ترکیه و اروپا با هم مقایسه کنم. با توجه به دسترسی به برخی داده‌های بازار کار بین‌المللی و ارزیابی‌های میدانی که از پروژه‌های صنعتی داشته‌ام، تلاش می‌کنم تا با ارائه تحلیل‌های عمیق در زمینه مواد مورد استفاده، ترکیبات شیمیایی خاص الکترودها، ساختار متالورژیکی اتصال جوش و نیز شرایط کاری مختلف، تصویری جامع به دست دهم.
مقایسه درآمد جوشکاران بین ایران، ترکیه و اروپا
در سال ۲۰۲۵، تغییرات قابل توجهی در بازار کار جوشکاری پدید آمده است. من در ابتدا قصد داشتم صرفاً به یک تحلیل ساده از اعداد و ارقام بسنده کنم، اما در بررسی‌های عمیق‌تر دیدم که نوع فناوری جوش، استانداردهای ایمنی، شرایط معیشتی و حتی فرهنگ کاری در هر منطقه تأثیر بسیار زیادی در درآمد جوشکارها داشته است.
در ایران، طبق آخرین ارزیابی میدانی که از تعدادی کارگاه صنعتی و شرکت ساختمانی داشتم، متوسط درآمد ماهیانه جوشکار معمولی که با روش SMAW (Shielded Metal Arc Welding) کار می‌کند، چیزی در حدود ۲۵ تا ۳۵ میلیون تومان است، البته برای کارگران ماهرتر که آشنایی با جوشکاری TIG یا روش‌های پیچیده جوش آلومینیوم دارند، درآمد ممکن است تا مرز ۴۰ یا ۵۰ میلیون تومان هم برسد.
در ترکیه بر اساس داده‌های منتشرشده در اواخر سال ۲۰۲۴ و شروع ۲۰۲۵، درآمد یک جوشکار معمولی ماهر حدود ۱۲۰۰ تا ۱۸۰۰ دلار آمریکا در ماه برآورد شده است که با توجه به نوسانات لیر ترکیه، این ارقام همچنان در حال تغییر هستند. در اروپا اما شرایط به‌مراتب متفاوت است.
در کشورهای اروپای شمالی، درآمد جوشکاران با تجربه در روش‌های پیشرفته مانند جوش زیرپودری پیشرفته (SAW) یا روش‌های اتوماتیک روباتیک حتی به ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ یورو در ماه هم می‌رسد. من شخصاً آمارهایی دیده‌ام که نشان می‌دهد در آلمان یا سوئد، کمبود نیروی متخصص جوشکاری در سال ۲۰۲۵ به بیش از ۲۰ هزار نفر رسیده و همین امر باعث شده که دستمزد ساعتی آن‌ها به‌طور متوسط به ۳۰ یورو برسد.
عوامل تأثیرگذار بر درآمد جوشکاران
وقتی می‌خواهم عوامل دخیل در تعیین سطح درآمد را شناسایی کنم، متوجه می‌شوم که داستان خیلی ساده نیست. نوع تخصص جوشکاری، مثلاً جوش آرگون برای فولادهای زنگ‌نزن یا جوش آلومینیوم با فرایند TIG، سطح مهارت اپراتور در کنترل پارامترهای متالورژیکی نظیر میزان ورودی حرارت (Heat Input) یا سرعت انجماد مذاب، تجهیزات در دسترس و حتی مدارک بین‌المللی در حوزه بازرسی جوش، همگی نقش مهمی دارند.
در ایران، اگر شما دارای مدرک بین‌المللی جوشکاری یا گواهینامه‌هایی نظیر CSWIP یا AWS باشید، می‌توانید در پروژه‌های نفت و گاز فراساحل درآمد دو برابر یا حتی سه برابر نسبت به یک جوشکار ساده داشته باشید.
در ترکیه این مسئله کمی متفاوت است. شرکت‌های ساختمانی و کشتی‌سازی در استانبول یا ازمیر تمایل زیادی به استخدام جوشکاران ماهر دارند که با استانداردهای اروپایی هم آشنایی داشته باشند. همین امر باعث افزایش درآمد جوشکارها می‌شود، اما درعین‌حال نیازمند تسلط به مهارت‌های زبانی و رعایت دقیق اصول ایمنی است.
در اروپا، داشتن گواهینامه‌های معتبر از مؤسساتی مثل TWI یا DVS اهمیت دوچندان دارد؛ چراکه الزامات کیفی کارفرمایان بسیار سخت‌گیرانه‌تر است و نداشتن آن‌ها اساساً اجازه ورود به پروژه را نمی‌دهد.
شرایط کار و زندگی در ایران
من وقتی از نزدیک شرایط کار جوشکاران در ایران را بررسی می‌کنم، ابعاد مختلفی توجه مرا جلب می‌کند. نخست اینکه در کارگاه‌های سنتی کوچک، بیشتر از الکترودهای روکش‌دار روتیلی (E6013) یا الکترودهای قلیایی (E7018) استفاده می‌شود. ترکیبات شیمیایی پوشش این الکترودها حاوی اکسید تیتانیوم، کربنات کلسیم و سلولز اصلاح‌شده است.
عمق جوش و میزان نفوذ در ریشه در مقایسه با روش‌های نیمه‌اتوماتیک مانند FCAW پایین‌تر است. اما در پروژه‌های صنعتی بزرگ، به‌ویژه در حوزه نفت و گاز عسلویه یا مناطق جنوب ایران، عموماً از روش‌های پیشرفته GTAW (جوش آرگون) یا GMAW (جوش میگ/مگ) با استفاده از گاز CO2 و آرگون بهره می‌گیرند. استانداردهای تست‌های غیرمخرب (NDT) هم سخت‌گیرانه‌تر است و اغلب از رادیوگرافی جوش برای اطمینان از عدم وجود ترک یا تخلخل استفاده می‌کنند.
درآمد جوشکارها در ایران (به‌ویژه در پروژه‌های برون‌شهری) به‌طور معمول با مزایای جانبی از جمله اسکان، خوراک و حق مأموریت تکمیل می‌شود. با این حال، چالش‌هایی چون تورم، کمبود تجهیزات ایمنی استاندارد، نبود بیمه‌های تکمیلی قوی و نوسانات بازار کار صنعت ساخت‌وساز می‌توانند مانعی برای دوام درآمد بالا باشند.
من در پژوهشی دیدم که نرخ فرسایش شغلی بین جوشکاران ایرانی نزدیک به ۳۰ درصد است؛ این یعنی در یک بازه ۵ ساله، حدود یک سوم آن‌ها شغل خود را عوض می‌کنند یا به کارهای دیگری روی می‌آورند. این فرسایش شغلی دلایل گوناگونی از جمله مخاطرات ایمنی، کم‌بودن بیمه‌های مربوط به بیماری‌های تنفسی یا پوستی و نبود پشتیبانی‌های اجتماعی دارد.
شرایط کار و زندگی در ترکیه
شرایط کار و زندگی در ترکیهدر ترکیه، یک جوشکار با تجربه در شهرهای بزرگ مانند استانبول می‌تواند در صنایع کشتی‌سازی، خودرو یا سازه‌های فولادی مشغول به کار شود. مراکز مهمی همچون منطقه گبزه یا توزلا در استانبول، کارخانه‌هایی با استانداردهای بین‌المللی دارند که روی کیفیت جوش بسیار حساس‌اند.
من یادم می‌آید زمانی که در یک کارخانه کشتی‌سازی ترکیه بازدید داشتم، دیدم که جوشکاران از الکترود خارجی با پوشش کم هیدروژن (Low-Hydrogen) استفاده می‌کنند که مقدار رطوبت نفوذی به فلز جوش را به حداقل می‌رساند؛ به این ترتیب خطر ترک‌های هیدروژنی در ورق‌های ضخیم کشتی یا پل‌سازی بسیار کم می‌شود. ساختار شیمیایی چنین الکترودی حاوی مقادیر بالای CaF2 و SiO2 است که مانع ورود بیش از حد هیدروژن می‌گردد.
درآمد جوشکارها در ترکیه در سال ۲۰۲۵ دستخوش رشد شد، چراکه پروژه‌های زیرساختی بزرگ با حمایت دولت و سرمایه‌گذارهای خارجی افزایش یافته‌اند. برخی گزارش‌ها نشان می‌دهند یک جوشکار متخصص در کشتی‌سازی می‌تواند تا ۲۰۰۰ دلار در ماه هم درآمد داشته باشد، به‌ویژه اگر مهارت جوش زیرپودری اتوماتیک داشته باشد.
اما هزینه زندگی در شهرهای بزرگ ترکیه هم بالا رفته و جوشکاران باید این موضوع را در محاسبه درآمد واقعی در نظر بگیرند. بخشی از جوشکاران حتی برای پروژه‌های ۶ ماهه به کشورهای اروپایی اعزام می‌شوند و درآمد ارزی کسب می‌کنند، اما لازم است بدانیم که قوانین جدید مهاجرتی ترکیه و اروپا، شرایط را تا حدی پیچیده‌تر از قبل کرده است.
شرایط کار و زندگی در اروپا
شرایط کار و زندگی در اروپامن هنگامی که شرایط کاری در اروپا را بررسی می‌کنم، متوجه می‌شوم که پیشرفت سریع فناوری جوشکاری روباتیک، نیاز به نیروی انسانی جوشکار را در بخش‌هایی کاهش داده ولی در برخی بخش‌های دیگر باعث افزایش تقاضا برای جوشکاران فوق‌متخصص شده است.
یعنی اگر جوشکاری مهارت سطح متوسطی داشته باشد، ممکن است در رقابت با ربات‌ها و سیستم‌های هوشمند تازه وارد بازار مانند شرکت ایساب ، شکست بخورد. اما کسی که در روش‌های بسیار خاص مانند جوش آلومینیوم هواپیما با فرایند GTAW پالسی، یا جوش فولادهای فوق‌العاده ضخیم برای توربین‌های نیروگاهی با روش SAW اتوماتیک مهارت دارد، فرصت‌های شغلی گسترده‌ای پیدا می‌کند و درآمدهای بسیار بالایی دریافت می‌کند. در آلمان، متوسط درآمد یک جوشکار حرفه‌ای با حداقل پنج سال سابقه در پروژه‌های سازه فلزی به ۴۲۰۰ یورو در ماه رسیده است؛ اما در حوزه صنعت هوایی یا پتروشیمی دریایی در دانمارک، این رقم می‌تواند از مرز ۵۰۰۰ یورو هم عبور کند.
زندگی در اروپا برای جوشکاران شاید از نظر امکانات رفاهی و امنیت شغلی جذاب باشد، اما باید دانست که استانداردهای ایمنی و مقررات حفاظتی در برخی کشورها مثل سوئد یا نروژ بسیار سخت‌گیرانه‌تر از ایران یا ترکیه است.
مثلاً الزام به استفاده از تجهیزات حفاظت فردی پیشرفته با فیلترهای فوم-کربنی برای تصفیه دود جوش و انجام آزمایش‌های پزشکی دوره‌ای در برخی پروژه‌ها وجود دارد که باعث افزایش هزینه‌های اولیه می‌شود. البته بیشتر این هزینه‌ها را کارفرما به‌عهده می‌گیرد. من در یک بازدید از کارخانه‌ای در فنلاند دیدم که برای هر جوشکار یک کابین نیمه‌بسته طراحی شده بود تا گازهای سمی حاصل از فرایند جوشکاری به سرعت از محیط کار تخلیه شوند. طبیعتاً چنین شرایطی بر سلامت درازمدت کارگران تأثیر مثبت می‌گذارد، اما روند استخدام را دشوارتر و زمان‌برتر می‌کند.
مزایا و معایب کار در هر منطقه
مزایا و معایب کار در هر منطقهاگر من بخواهم از نظر شخصی و علمی بگویم که مزایا و معایب کار در ایران، ترکیه و اروپا چیست، باید به چند عامل کلیدی اشاره کنم. در ایران، اگرچه تورم بالاست و کارفرمایان بعضاً در زمان رکود ساختمان، پروژه‌های اندکی دارند، اما دسترسی به برخی فرصت‌های نفت و گاز و پروژه‌های پتروشیمی بزرگ می‌تواند جوشکاران مجرب را به درآمد قابل توجه برساند.
در ترکیه، نزدیکی به بازار اروپا و توسعه صنایع خودروسازی و کشتی‌سازی باعث رشد درآمد جوشکارها شده، اما هزینه‌های زندگی در کلان‌شهرها نیز افزایش پیدا کرده است. در اروپا، امنیت شغلی و سطح بالای دستمزد برای افراد فوق‌متخصص وجود دارد، اما رقابت سختی با ربات‌ها و سیستم‌های خودکار است و شخصاً معتقدم که فقط جوشکاران توانمند و دارای مدارک معتبر می‌توانند جای خود را در این بازار حفظ کنند. اینکه کجا مناسب‌تر است، بستگی به اهداف مالی، میزان تمایل به مهاجرت و سطح مهارت فنی جوشکار دارد.
توصیه‌ها برای جوشکاران
من برای بسیاری از افرادی که مایل‌اند مسیر شغلی جوشکاری را در سطحی بین‌المللی تجربه کنند، توصیه‌هایی دارم. اول اینکه تنها به مهارت SMAW یا جوش الکترودی معمولی بسنده نکنند و حداقل یکی دو روش پیشرفته‌تر نظیر GTAW یا FCAW را بیاموزند. در ایران کلاس‌های تخصصی محدودی هست که می‌تواند پایه‌های تئوری و عملی را تقویت کند.
دوم اینکه اگر قصد کار در کشورهای پیشرفته را دارند، دریافت گواهینامه‌های معتبر مثل ASME Section IX، EN/ISO 9606 یا AWS D1.1 را در اولویت قرار دهند. سوم اینکه مهارت‌های زبانی مهم‌اند؛ برای فعالیت در ترکیه دانستن زبان ترکی یک مزیت جدی است، و برای کار در اروپا، دانستن انگلیسی یا زبان کشور مقصد اهمیت زیادی دارد.
یک نکته جالبی که من در پروژه‌های بین‌المللی دیدم، این است که جوشکاران ماهر اغلب می‌توانند در بخش بازرسی جوش (Welding Inspector) یا برنامه‌ریزی جوش (Welding Coordinator) هم فعالیت کنند. این رشته‌ها درآمد بالاتری دارند و نیاز به تسلط بر جنبه‌های متالورژیکی و نیز اصول طراحی جوش دارد.
اگر کسی در ایران با شرکت‌هایی مثل ماشین‌سازی اراک یا کشتی‌سازی خلیج فارس کار کند، تجربه خوبی در زمینه کار با ورق‌های ضخیم فولادی، الکترودهای تخصصی ضد هیدروژن مانند اکترودهای شرکت بهلر و نیز استانداردهای ساخت مخازن تحت‌فشار پیدا می‌کند. این سوابق در بازار بین‌المللی بسیار ارزشمند است.
پیش‌بینی آینده شغلی جوشکاری در هر منطقه
اکنون شاید بپرسید که آینده شغلی در این حوزه تا سال ۲۰۲۵ و بعد از آن به کجا می‌رود. من با توجه به روند استفاده از ربات‌ها و دستگاه‌های خودکار در خطوط تولید، به این نتیجه رسیده‌ام که در ایران همچنان روش‌های دستی و نیمه‌دستی در صنایع ساختمان و نفت و گاز حاکم خواهد بود. صنایع ایران هنوز به‌طور کامل رباتیک نشده‌اند و به همین دلیل تقاضا برای نیروی انسانی جوشکار باقی می‌ماند، اگرچه رکودهای مقطعی در ساخت‌وساز می‌تواند بازار کار را تحت فشار قرار دهد.
در ترکیه، با افزایش تمایل سرمایه‌گذاران خارجی برای ساخت سازه‌های بزرگ و نیز رشد صنعت کشتی‌سازی، پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۲۵، نیاز به جوشکاران ماهر حدود ۲۰ درصد رشد داشته باشد. البته این نیاز بیشتر در جوشکاری اتوماتیک و نیمه‌اتوماتیک خواهد بود و کسانی که تنها الکترود دستی را بلدند، رقابت سخت‌تری در پیش دارند.
در اروپا به نظر می‌رسد که با پیشرفت اتوماسیون، بخشی از مشاغل ساده جوشکاری حذف می‌شود، اما جوشکاران فوق‌متخصص در حوزه‌های حساس و خاص، درآمدی بالاتر و امنیت شغلی بیشتری به دست می‌آورند. اگر روند انتقال به انرژی‌های تجدیدپذیر در اروپا سرعت بگیرد، پروژه‌های ساخت توربین‌های بادی و تأسیسات دریایی هم افزایش می‌یابند و این صنعت برای جوشکاران حرفه‌ای فرصت‌های خوبی ایجاد خواهد کرد.
جدول زیر، مقایسه‌ای تطبیقی از سطح درآمد در سال ۲۰۲۵ برای جوشکارانی با مهارت متوسط و حرفه‌ای در سه منطقه ایران، ترکیه و اروپا را نشان می‌دهد. این ارقام بر اساس برآوردهای شخصی، اطلاعات میدانی و شاخص‌های اقتصادی ارائه شده است. ارقام ذکر شده، میانگین حدودی در نظر گرفته شده و ممکن است با توجه به نوع پروژه یا سطح تحصیلات فنی بالاتر، تغییر کند
| سطح مهارت / منطقه | ایران (میلیون تومان) | ترکیه (دلار آمریکا) | اروپا (یورو) |
| جوشکار معمولی (SMAW) | ۲۵ تا ۳۵ در ماه | ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ در ماه | ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ در ماه |
| جوشکار حرفه‌ای (GTAW/FCAW) | ۳۵ تا ۵۰ در ماه | ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ در ماه | ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ در ماه |
| متخصص اتوماتیک / زیرپودری (SAW) | ۴۵ تا ۶۰ در ماه | ۱۸۰۰ تا ۲۲۰۰ در ماه | ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ در ماه |
این جدول به ما نشان می‌دهد که در اروپا، عمده مشاغل رده بالا در زمینه جوشکاری هنوز درآمدهایی بالاتر از ایران و ترکیه دارند، اما باید ملاحظات مهاجرت، هزینه زندگی و رقابت با فناوری‌های روباتیک را نیز در نظر گرفت.
سؤالات متداول کوتاه
آیا با تخصص الکترود دستی (SMAW) می‌توان در اروپا کار پیدا کرد؟ من معتقدم فرصت محدودتری وجود دارد؛ باید مهارت در روش‌های مدرن‌تر هم داشته باشید.
آیا درآمد جوشکارها در ایران با توجه به تورم به‌صرفه است؟ اگر در پروژه‌های نفت و گاز یا پتروشیمی استخدام شوید، هنوز هم جذابیت مالی دارد، اما پایداری طولانی‌مدت آن قطعی نیست.
آیا در ترکیه بیمه و حمایت‌های شغلی جوشکار بهتر از ایران است؟ وضعیت بیمه در کارخانه‌های بزرگ بهتر است، اما در کارگاه‌های کوچک چندان تفاوتی با ایران ندارد.
چگونه می‌توان در اروپا به‌عنوان جوشکار متخصص پذیرفته شد؟ داشتن مدارک بین‌المللی جوش و تسلط بر زبان انگلیسی یا زبان کشور مقصد الزام‌آور است.
آیا جوشکاری در حوزه انرژی‌های پاک در اروپا رونق دارد؟ بله، با رشد پروژه‌های ساخت مزارع بادی دریایی و پنل‌های خورشیدی، نیاز به جوشکاران ماهر افزایش یافته است.
جمع‌بندی
وقتی به تمام این موضوعات نگاه می‌کنم، این واقعیت آشکار می‌شود که درآمد جوشکارها در سال ۲۰۲۵ نه‌تنها وابسته به منطقه جغرافیایی است، بلکه به میزان تسلط فرد بر تکنیک‌های پیشرفته جوش، دارا بودن گواهینامه‌های معتبر بین‌المللی، مهارت‌های ایمنی و حتی توانایی در مواجهه با اتوماسیون صنعتی بستگی دارد.
در ایران هنوز پروژه‌های نفت و گاز، پتروشیمی و ساخت‌وسازهای بزرگ منبع درآمد خوبی برای جوشکاران ماهرند، در ترکیه نزدیکی به اروپا و توسعه سریع صنعت کشتی‌سازی بستر مناسبی ایجاد کرده است، و در اروپا فرصت‌های بسیار پردرآمد در زمینه‌های تخصصی وجود دارد. اما همزمان رقابت با روبات‌ها و سیستم‌های هوشمند رو به فزونی است. من فکر می‌کنم آینده شغلی این حرفه، برای افرادی که توانایی یادگیری مهارت‌های جدید و کسب مدارک تخصصی را دارند، همچنان روشن است.
همچنین بدانید: جوشکاری اتوماتیک و رباتیک
ولی کسانی که تنها به روش‌های سنتی و مهارت‌های پایه جوشکاری بسنده کنند، احتمالاً درآمد کمتر و شرایط ناپایدار‌تری خواهند داشت. از دیدگاه من، هر سه منطقه ایران، ترکیه و اروپا ظرفیت‌های خاص خود را دارند؛ ایران با پروژه‌های انرژی، ترکیه با توسعه زیرساخت‌ها و نزدیکی به بازار اروپا، و اروپا با نیاز بالا در صنایع سنگین و فناورانه. انتخاب نهایی بستگی دارد به اینکه اولویت فرد جوشکار چیست و تا چه حد حاضر است برای بهبود دانش فنی و مهارت‌های اجرایی خود تلاش کند.
