در این مقاله می‌خواهیم علاوه بر مروری گذرا بر فرایند جوشکاری به‌عنوان یکی از فرایندهای مهم و تخصصی و حیاتی در صنایع مختلف که لازم است زیر نظر افراد متخصص انجام گیرد و بازرسی‌های دقیق بر آن‌ها اعمال شود، با پارامترهای مختلف در تنظیمات آن در راستای بهینه‌سازی کیفیت جوشکاری آشنا شویم.
تنظیم دستگاه جوشکاری، یکی از اقداماتی است که در راستای حصول درجه بهتری از جوشکاری لازم است انجام گیرد. این تنظیمات، بسته به انواع مختلفی از دستگاه‌های جوشکاری و موارد لازم برای جوشکاری، می‌تواند متفاوت باشد و همچنین جزو عوامل مستقیم یا غیرمستقیم مؤثر در جوشکاری باشد. در راستای فاکتورهای مهمی که در تنظیمات دستگاه‌های جوشکاری برای فرآیند جوش لازم است موردتوجه قرار دهیم، می‌توانیم به مواردی ازجمله: ایمنی به‌عنوان رکن اصلی و اساسی در تمامی فرآیندها، تنظیمات جریان الکتریکی، تنظیمات ولتاژ، تنظیمات آمپراژ، تنظیمات زمان جوشکاری، فشار موردنیاز، نوع الکترود استفاده‌شده، نوع فلز، ضخامت مواد جوشکاری، نوع گازهای حاشیه‌ای، دمای محیط و غیره است. حال می‌خواهی موارد مندرج را به طرز مبسوط‌تری مورد ارزیابی قرار بدهیم.
ضرورت رعایت ایمنی در جوشکاری
مانند انجام تمامی فرایندها، لازم است در فرایند جوشکاری نیز ایمنی افراد و محیط به طرز کاملاً دقیق و حرفه‌ای محفوظ باشد؛ چراکه هرگونه سهل‌انگاری در این موارد می‌تواند آثار جبران‌ناپذیری داشته باشد. هم جانی مستقیم و غیرمستقیم و مالی با افت کیفیت جوش و آسیب به قطعه و سایر تبعات. در این راستا ازجمله موارد زیر را موردتوجه قرار می‌دهیم.
اطمینان از سیستم برق‌رسانی اصولی و دستگاه‌های استاندارد تا هرگونه احتمال برق‌گرفتگی منتفی باشد. برای این منظور بسیار مهم است علاوه بر بهره‌گیری از دستگاه‌های جوشکاری استاندارد و ایمن و تجهیزات مناسب، به‌طور مرتب و منسجم نیز تحت نظارت و بازرسی قرار گیرند.
ازجمله دیگر مواردی که رعایت آن‌ها بسیار ضروری است، استفاده از لباس‌های محافظ جوشکاری، دستکش مخصوص، عینک‌های مخصوص جوشکاری و غیره است. دیده می‌شود برخی از افراد در حین جوشکاری به دلیل احساس تبحر یا احساس عدم نیاز به عینک، از پوشیدن آن خودداری می‌کنند. لازم است عنوان کنیم حتی اگر بدون نیاز به این تجهیزات نیز قادر باشیم فرایند جوشکاری را انجام دهیم، پس از مدتی، در میان‌مدت و درازمدت شاهد تبعات جبران‌ناپذیر آن خواهیم بود؛ بنابراین بسیار مهم است قبل از شروع جوشکاری از پوشش‌های محافظ به‌عنوان پیش‌نیاز فرآیند استفاده کنیم و در مقام نظارت‌کننده کارکنان را ملزم به رعایت آن‌ها بکنیم.
نکته مهم دیگر که یکی از پیش‌فرض‌های محیط‌های کارگاهی است رعایت این نکته است که: تمامی تجهیزات در کارگاه به‌طور پیش‌فرض داغ هستند. پس در دست زدن به آن‌ها با این پیش‌فرض که ممکن است بسیار داغ باشد، یا حتی خطر برق‌گرفتگی باشد، احتیاط‌های مقتضی لازم است به عمل آید.
آموزش مرتب کارکنان ازجمله جوشکاران در راستای تنظیمات بهینه
از دیگر نکات بسیار مهم در تمامی محیط‌های کاری، ازجمله محیط‌های صنعتی و ازجمله افراد مرتبط در فرایند جوشکاری، به‌روزرسانی آن‌ها و آموزش‌های مرتب به آن‌هاست؛ یعنی لازم است مهارت‌های آن‌ها و دانش فنی آن‌ها در کنار تجارب آن‌ها که می‌تواند باعث ایجاد جوشکاری مناسب شود، به‌طور مرتب تحت آموزش قرار گیرد تا علاوه بر تأمین ایمنی خود و سایرین بتوانند تنظیمات دقیق‌تری را نیز در جوشکاری اعمال نموده و خروجی باکیفیت‌تری به دست آورند.
پارامترهای مستقیم‌تر در تنظیم دستگاه جوشکاری
حال می‌خواهیم پارامترهای دخیل مستقیم‌تر در فرایند جوشکاری و موردنیاز در تنظیمات دستگاه جوشکاری را بررسی کنیم. بدیهی است دقت در انجام هر یک از این تنظیمات، نقش مستقیمی در کیفیت جوشکاری و استحکام آن خواهد داشت.
نکته‌ای که بسیار مهم است مرور کنیم این است که تنظیمات مربوط به این فاکتورها با توجه به شرایط مختلف جوشکاری و اهداف آن و عواملی ازجمله جنس مواد مورداستفاده و غیره می‌تواند متفاوت باشد؛ بنابراین تشخیص اندازه بهینه در آن‌ها با توجه به جمیع عوامل فرایندی تخصصی است و لازم است از قبل تحت نظر افراد متخصص انجام گیرد.
همچنین بیشتر بدانید: چگونه یک جوشکاری تمیز و حرفه ای انجام دهیم؟
پارامترهای در ارتباط با جریان الکتریکی استفاده‌شده
ازجمله پارامترهای در ارتباط با بعد الکتریکی فرآیند جوشکاری، می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
شدت‌جریان الکتریکی بهینه؛ از پارامترهای مهم در فرایند جوشکاری، اعمال شدت‌جریان بهینه برای جوشکاری است و عدم انتخاب بهینه شدت‌جریان مورداستفاده در جوشکاری می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در جوشکاری و کیفیت آن شود.
تنظیمات ولتاژ جوشکاری؛ تنظیمات مربوط به ولتاژ جوشکاری از دیگر عوامل مهم در تنظیمات جوشکاری محسوب می‌شود.
پارامترهای در ارتباط با قوس جوشکاری
در راستای اشاره به قوس جوشکاری و عوامل مؤثر در آن می‌توان به برخی از موارد به‌قرار زیر اشاره داشت:
شروع قوس جوشکاری: قوس یا آرک در جوشکاری زمانی به وجود می‌آید که جریان جوشکاری بین الکترود استفاده‌شده و فلز پایه که جوشکاری بر روی آن اعمال می‌شود ایجاد شود. در فرایند حرفه‌ای جوشکاری لازم است که فرد جوشکار بتواند قوس الکتریکی را ایجاد کرده و آن را حفظ کند روش‌های مختلفی برای ایجاد قوس جوشکاری وجود دارد.
طول قوس بهینه: دیگر عوامل مهم در فرایند جوشکاری طول بهینه قوس جوش است طول قوس را می‌توانیم به‌عنوان طول نوک الکترودها تا سطح کار تعریف کنیم. عواملی مانند ولتاژ قوس بر روی طول قوس تأثیر می‌گذارند.
پارامترهای در ارتباط با الکترودهای جوشکاری
از دیگر عواملی که انتخاب آن‌ها و توجه به نوع آن‌ها قطر آن‌ها تأثیر مستقیمی بر کیفیت و استحکام جوشکاری خواهد داشت الکترودها یا سیم جوش‌ها هستند. امروزه انواع مختلفی از الکترودها عرضه می‌شوند مانند الکترودهای ایساب سوئد و غیره. انتخاب الکترود مناسب و کارآمد امری تخصصی است که در این رابطه می‌توان به موارد زیر در قالب عوامل مهم در تنظیمات اشاره داشت.
نوع الکترودهای انتخابی؛ الکترودها در انواع مختلفی با توجه به شرایط و نیازهای متفاوت طراحی و تولید می‌شود که بسیار مهم است از الکترودهای متناسب با هر هدف جوشکاری، تحت نظر متخصصین امر استفاده شود. اینکه از الکترود کیسول استفاده شود یا نوع دیگری از الکترود و چرا.
فاصله نوک الکترود تا قطعه؛ تنظیم اصولی فاصله نوک الکترود تا قطعه‌ای که جوشکاری بر روی آن انجام می‌گیرد، بر روی قوس الکتریکی حرارت تولیدشده، میزان عمق نفوذ جوشکاری و در کل کیفیت جوشکاری تأثیرگذار خواهد بود.
زاویه الکترود و موقعیت جوشکاری؛ تنظیم اصولی زاویه الکترود و همچنین انتخاب موقعیت مناسب برای جوشکاری باعث ایجاد بهینه قوس الکتریکی شده و بر کیفیت جوشکاری تأثیرگذار خواهد بود.
در ادامه بر برخی دیگر از پارامترهای مهم
از دیگر پارامترهای مهم در این راستا که تأثیر بسیار مهمی در نوع و کیفیت و اصولی بودن فرآیند جوشکاری ما خواهد داشت و رعایت یک‌به‌یک آن‌ها بسیار مهم است، ازجمله به موارد زیر می‌توانیم اشاره داشته باشیم.
سرعت جوشکاری؛ انجام فرایند جوشکاری با سرعت بهینه بسیار مهم است؛ چراکه اگر از میزان استاندارد کمتر یا بیشتر باشد، می‌تواند باعث ایجاد اختلال در فرایند جوشکاری و در خروجی نهایی شود.
تنظیم زاویه جوشکاری؛ دو نوع زاویه را می‌توانیم برای این امر مدنظر داشته باشیم که شامل زاویه کار و زاویه حرکت است. زاویه کار را رابطه بین اتصال و میله جوشکاری تعریف می‌کنیم و زاویه حرکت را در قالب رابطه بین میله و خط حرکت در نظر می‌گیریم. تنظیمات مربوط به این عوامل نیز بسیار مهم است و تأثیر مستقیمی در کیفیت جوشکاری خواهد داشت.
قطبیت جوشکاری؛ از دیگر عوامل تأثیرگذار در فرایند جوشکاری که لازم است تنظیمات آن به‌طور دقیق انجام شود قطبیت جوشکاری است. پس از روشن کردن دستگاه جوشکاری در حین فرایند، یک مدار الکتریکی با قطب مثبت و منفی ایجاد خواهد شد که به قابلیت ایجاد این مدار الکتریکی در دستگاه جوش قطبیت جوشکاری می‌گوییم. قطبیت جوشکاری تأثیر مستقیمی برجهت قدرت و کیفیت جوش خواهد گذاشت؛ ازاین‌رو انتخاب و تنظیم اصولی آن بسیار مهم است.
ضخامت فلز پایه؛ در مواردی که جزو عوامل مهم و تأثیرگذار در فرایند جوشکاری محسوب می‌شود توجه به ضخامت فلز پایه خواهد بود؛ چراکه توجه به ضخامت آن در انتخاب نوع الکترود میل نوک مشعل سیم و همین‌طور تنظیمات مربوط به ولتاژ سرعت سیم یا جریان و سایر فاکتورها مهم خواهد بود. به‌عنوان‌مثال اینکه از جریان مستقیم یا متناوب استفاده شود و سایر عوامل
مجدداً یادآور می‌شویم که موارد یادشده تنها بخشی از پارامترهای مهم در فرایند جوشکاری هستند. طبیعتاً انواع مختلفی از فاکتورها هم در تنظیمات مربوط به دستگاه جوشکاری و هم پارامترهای محیطی مانند دما و رطوبت محیط، فشار گاز محافظ و غیره در ایجاد جوشکاری مناسب و باکیفیت تأثیرگذار خواهند بود و نیز از مراکز مختلفی می‌توانیم تجهیزات مربوط به جوشکاری را تهیه کنیم مانند رویان جوش و لازم است تحت نظر مشاورین مربوطه انتخاب و فاکتورهای مربوطه را در طی فرآیند اعمال نماییم تا شاهد کیفیت مؤثر و مطلوبی از نتایج کاری خود در دنیای جوش و جوشکاری باشیم.
